Ka Ọ Dị Taa

Uriọnụ (lipstick) bụ ihe ụmụnwaanyị na-ete n’ọnụ. Ọ bụ otu n’ime ihe e ji achọ mma. Uriọnụ na-eme ka nwaanyị chawapụ ma maa mma ile anya.   Uri ọnụ bụ ihe dịbara site n’oge gboo n’ihi na ịchọ mma amaliteghị taa. Ụmụ ụwa  bidoro gboo choba mma. N’oge ahụ, a na-ete ọtanjele, uri na ọtụtụ ihe ndị ọzọ e ji achọ mma.   Uriọnụ na-acha ụdị agwa dị iche iche dịka, ọbara ọbara, oji, ọcha w.d.g. Ọtụtụ mmadụ ejirila ire uri ọnụ na ihe ndị ọzọ e ji achọ mma mepụta ihe n’ihi na uriọnụ na-aga ahịa n’ụzọ dị egwu.   Uriọnụ na akwa mmadụ yi n’ahụ na-agakọta. Ọmụmaatụ: onye yiri akwa na-acha ọbara ọbara, o tee uri ọnụ na-acha ọbara ọbara, ka o wee bụrụ ihe e kwuru ka a na-eme.   Otu o dila dị, nsogbu ụmụ nwaanyị nwere gbasara uriọnụ ugbu a bụ na akwa nkpuchi ihu a na-ekpu maka igbochi korona ekweghịzi ha tee uriọnụ. Ha nwaa anwaa tee ya, akwa nkpuchi ihu e hichaa ya. Nke a malitere kemgbe ọrịa korona batara n’ụwa. Ka ihe siri kwụrụ, gọọmenti tiri iwu na onye ọbụla ga na-eji akwa nkpuchi ihu ekpuchi onwe

IGBO sị na ọ na-abụ e kelee onye gburu ehi, ọ hụ ewu o gbuo; ma sịkwa na ọ na-abụ a kwanyere dike ùgwù maka ihe dị ike o mere, o mee karịa.   N’ịgbaso nke a, ndị obodo Ụmụchu dị n’okpuru ọchịchị ime obodo Agụata na steeti Anambra enyela asambodo nkwanyeugwu nyegara ụfọdụ ụmụafọ obodo ahụ, ndị gbara mbọ ma nyekwa nkwàdo n’ụzọ dị iche iche n’ime oge a ọrịa nje korona mere ndị mmadụ mkpamkpa dị egwu n’ụzọ dị iche iche.   Mmemme inye nkwanyeugwu ahụ e mere na nsonso a bụ nke weere ọnọdụ n’ụlọ ezumeezu obodo ahụ (bụ ‘Umuchu Town Hall’) ma bụrụ nke a nọkwara na ya wee kpọpụta ndị tuuru ùgò n’asọmpi ‘raffle draw’ ndị obodo ahụ chịkọbara iji mee ihe obiañụrị ma kwàlitekwa ezi ọnọdụ mmekọrịta na ịdịnotu n’obodo ahụ.   Oge ọ na-ekwu okwu na mmemme ahụ, eze ọdịnala Ụmụchu, bụ Igwe Godson Ezechukwu sị na ebumnobi nkwanyeugwu ahụ bụ iji kelee ha maka ezi ntụnye dara ụda ha mere n’agha ahụ a na-ebu megide ọrịa korona, na n’ịkwàlite ezi ọnọdụ nchekwa na mmepe obodo ahụ n’ụzọ dị iche iche.   Dịka ọ na

DỊKA ọrịa nje korona jikwà nwayọ na-agbasawanye ma na-abawanyekwa ụba ọzọ ugbua, ọchịchị steeti Anambra ahaziela ọgbakọ nkụzi pụrụ iche maka ndị ndu ụka dị iche iche n’ime steeti ahụ, iji gbochie mgbasawa ya bụ ọrịa.   Ọgbakọ inye nkụzi ahụ a chịkọbàrà site n’okpuru ụlọọrụ na-ahụ maka ahụike na steeti ahụ, bụ nke weere ọnọdụ nsonso a n’Ọka (Awka), ma bụrụkwa nke ndị sitere ụlọụka na okpukperechi dị iche iche na steeti ahụ sonyere na ya.   N’ozi nnọọ ya n’ọgbakọ nkụzi ahụ, Kọmishọna na-ahụ maka ahụike na steeti ahụ, bụ Dọkịta Vincent Okpala mere ka a mara na ebumnobi mmemme ahụ bụ iji kọwaara ha bụ ndị ndu ụka òkè na ọrụ dịịrị ha n’igbochi mgbasawanye ọrịa nje korona ahụ, ma nyekwa ha ọzụzụ kwesiri ekwesi ha ga-eji wee rụọ ya bụ ọrụ chere ha n’ihu, bụ nke dị oke mkpa ugbua ndị nwetara ọrịa ọjọọ ahụ na-abawanyezịkwa ụba n’ebe dị iche iche.   Ọ gwara ndị ahụ sonyere na ya bụ ọgbakọ ọzụzụ ka ha tọọ ntị n’ala nke ọma ịmụta ihe dị iche iche a ga-akụziri ha n’ebe ahụ, ma burukwa ya gaa na nga

ỤLỌỌRỤ mba America n’ala anyị, ‘The United States Embassy Nigeria’ etoola dọkịnta onye Nigeria bụ Onyema Ogbuagu maka mbọ ya n’ịhụ na e nwetara ọgwụ na-ahụ maka korona (COVID-19 vaccine) n’America.   N’ozi ya na mgbasaozi ọgbara ọhụrụ ‘tweeter,’ US mission n’ala anyị kwuru sị, “ndị Nigeria na-atụnye ụtụ ha n’ebe ụwa nọ n’ụzọ dị iche iche. Okpu anyị dị n’elu n’ebe Dọkịnta Onyema Ogbuagu na Yale nọ, onye nyere aka mepụta COVID-19 vaccine.”   Ogbuagu bụ ọkammụta n’ihe gbasara ahụike (Associate professor of medicine) na mahadum Yale University.   Ọ bụ otu onye n’ime ndị nọ n’isi na nchọcha (research) na Pfizer bụ ụlọọrụ na-arụpụta ọgwụ na USA maka COVID-19 vaccine na mba ahụ.

O PEKATAMPE, mmadụ dị otu narị na iri ise n’ọnụọgụ bụ ndị na-arụ ọrụ n’otu ụlọọrụ ndị China dị na Zimbabwe ka a kpọchịbidoro n’ụlọọrụ ha kemgbe ọnwa ise, ka ha ghara ikesa ọrịa Korona. Ụlọọrụ ahụ bụ Diamond Cement nke dị n’akụkụ Kwekwe na mba Zimbabwe ka e kwuru na ndịisi dọrọ ndị ọrụ aka na ntị ka ha nọ nzukọ na onye ọbụla si n’ụlọọrụ ahụ pụọ na a gaghị anabatakwa ya ọzọ. Ya mere, ndị ọrụ ahụ nọ n’ụlọọrụ ahụ n’ahụhụ n’ihi na ọnọdụ ha nọ adịghị mma nke gụnyere ịrahụ ụra n’akpati kọntena (cargo container). N’akụkụ nke ya, okwuputa okwu ụlọọrụ Diamond Cement gwara ndịntakụkọ sị na onweghị onye a manyere amanye ịnọ n’ụlọọrụ ahụ n’ihi na ha tinyere aka n’akwụkwọ ma kweta. Ọ kọwara na a na-eleta ha nke ọma dịka a na-etinyere ha ọmụmụ nwa (bonus), nri na ihe ndị ọzọ. Otu o sila dị, odeakwụkwọ Zimbabwe Congress of Trade Unions bụ Japhet Moyo kwuru sị na ọ bụrụ na kọmpịnị jide ndịọrụ n’ụlọọrụ ihe karịrị izuụka abụọ, ọ dịghị mma; ma kwuo na ọ ga-eziga otu ndị ga-aga n’ụlọahụ ahụ maka ileru anya

IGBO sị na ọ bụ ihe nnekwu ọkụkọ nwere ka o ji emere okeọkpaọgọ, ma sịkwa na ọ na-abụ e jikọọ aka buo ozu enyī, ọ dị mfe.   N’ịgbaso nke a, ótù ụlọọrụnnọrọonwe a maara dịka ‘Procter And Gamble Limited’ ebunyela gọọmenti steetiAnambra ihe e ji awàchi ụmụaka íkè (bụ ‘pampers’ n’asụsụ bekee), nke ọnụọgụgụya ruru otu narị puku na iri abụọ, ka e késàárá ụlọ ahụike steeti ahụ, ụlọọrụna-ahụ maka ihe metụtara ụmụaka na ụmụnwaanyị na steeti ahụ, ògìgè ụmụakaenweghị nne na nna, nakwa òtù ọrụ obi ebere bụ ‘Caring Family EnhancementInitiative (CAFÉ)’.   Mmemme nnyefè ihe ahụbụ nke weere ọnọdụ n’obi gọọmenti dị n’Awka bụ isi obodo steeti ahụ, ma bụrụkwanke ụfọdụ ndị selitere isi n’ọrụ gọọmenti steeti ahụ sònyèrè na ya.   N’okwu ya oge ọna-enyefè ihe ahụ n’aka gọọmenti, onye duru ụlọọrụ ahụ wee bịa ya bụ njem, ma bụrụkwannukwu onye enyemmaka pụrụ iche nye Gọvanọ Willie Obianọ n’ihe gbasaaramgbasaozi na ijikwà oyinyò, bụ Maazị Chika Ibeneme kọwàrà na ụlọọrụ ahụ butèrèihe ndị ahụ dịka ótù ụzọ isi tụny

NIGERIA Custom Service (NCS) adọọla ndịọrụ ha nọ n’agbataNigeria na mba ọzọ nke gụnyere ọdụụgbọelu na nke mmiri (seaports) aka na ntị magwa ha ka ha kee nkwụcha gbasara ndị na-ezubata anụ ọkụkọ (frozen chicken) na ụmụanụ ndị ọzọ na-ebi na mmiri n’ihi na ọtụtụ n’ime ha bu korona.   N’ozi ahụ nke otuonye so na ndị ọnụ ruru n’okwu na NCS bụ I.T.Magaji tinyere aka na ya kwuru sịna gọọmenti mba China ahụtala korona n’erimeri a na-ebubata ebe ahụ.   Ya mere, onyeisi(The Controller General), nke ụlọọrụ NCS, Col Hameed Ali akpọkuola ndị ọrụ yaka ha gbaa mbọ ịhụ na ezubataghị anụ ọkụkọ na Nigeria.   Ozi ahụ kwuru sị:“Mkpesa rutere isi ụlọọrụ anyị gosịrị na dịka a na-enyocha anụ, ma ndị nkebi na mmiri, ndị ọchịchị China hụtara ọrịa korona na nku anụ ọkụkọ na nsịkọ simba Brazil na Ecuador.”   Ya mere, a dọrọ ndị ọrụNCS aka na ntị ma chetara ha na a machiri ịtụbata anụ ufe (birds), ma nke dị ndụma nke nwụrụ anwụ n’ala Nigeria.

A MALITELA agụmakwụkwọ na steeti Anambra dịka ụmụakwụkwọ nọcharan’ụlọ ogologo oge n’ihi nsogbu ọrịa korona.   Ọtụtụ ụmụakwụkwọnwere afọ ojuju na mmasi dị egwu dịka ha malitere taam nke atọ maka afọ2019/2020, nke ha ga-esite na ya gafee klaasị ọzọ. Ọńụ juru ọtụtụ obi n’ihiohere ha nwere ịhụkwa ndị enyi ha ma gwurikọtakwa egwu ọnụ.   Otu nwataakwụkwọ nọn’ogo junịọ sekọndịrị n’Igwebuike Grammar School, Awka, Harley Chukwu kwuru sịna obi bụ ya ańụrị ańụrị n’ihi na ha amalitekwala akwụkwọ. O kwuru na ike ịnọn’ụlọ agwụla ya n’ihi na ha anọọla ogologo oge maka nsogbu korona.   N’ime ihe niile,nwata nwoke ahụ kwuru na ya dị ezi njikere maka ịgụ akwụkwọ nke pụtara na onwere ọnụnụ ọkụ n’obi maka agụmakwụkwọ.   Ọ gara n’ihu too gọọmentisteeti Anambra nke Gọvanọ Willie Obiano nọ n’isi ya maka mbọ niile ha gbara ijinyere ha aka oge ahụ ha nọ n’ụlọ.   N’akụkụ nke ya, otuonye nkuzi aha ya bụ Oriakụ Doris Ekwunife na-akuzi ihe ọmụmụ Business Studiesna St John of God Secondary School, Awka ka a hụtara

ÒTÙ jikọtara ụmụafọ steeti Anambra bi na mpaghara Michigannke mbà U.S.A ebunyela gọọmenti steeti Anambra akụrụngwa nchekwa ahụike nà ngwaọrụdị iche iche dịka nkwàdo na enyemaka nke ha n’agha ahụ a na-ebu megide ọrịa njekorona n’ime steeti ahụ.   Akụrụngwa ha buteregụnyèrè ihe ndị ọrụ ahụike ji eyichi ahụ ma ha nọrọ n’ihu ọrụ, ma bụrụkwa nke aga-ekesàra ụlọ ahụike dị iche iche dịgasị na steeti ahụ, ebe a na-elekọta ndịnwere ọrịa korona.   N’okwu ya n’obi gọọmentidị n’Awka, bụ ebe a nọrọ wee nyefèé ihe ahụ n’aka gọọmenti, onyeisi ndị òtù ahụbụ Maazị Martin Egenti, nke ọ bụ onyeisi ụlọọrụ ‘Anambra State Investment andProtection Agency (ANSIPPA)’, bụ Dọkịta Ifediora Amobi nọchiri anya ya, kèlèrè ọchịchịsteeti ahụ maka etu o si ebusò ọrịa korona agha n’ime steeti ahụ, mana-agbasikwa mbọ ike imemìlà ya bụ ajọ ọrịa.   Ọ kọwara na akụrụngwaahụ ha butèrè bụ iji tụnye ụtụ nke ha n’ịchụ ọrịa ahụ ọsọ, ma kwezie nkwà naòtù ahụ ga-aga n’ihu ịdị na-enye gọọmenti nkwàdo na mgbe na mgbe.   N’okwu ya og

ONYEISIOCHE otu jikọtara ndị dịbịaoyibo n’ala anyị ‘NigerianMedical Association (NMA)’ ngalaba Anambra bụ Dọkịnta Jide Onyekwelu ekwupụtala na otu ahụ atụfuola ndụ ndịotu ha dị mmadụ iri na anọ n’ala anyị Nigeria n’ihi ọrịa korona.   Dọkịnta Onyekwelukwuputara nke a n’emume nke e mere iji malite ọzụzụ nke a ga-enye dịbịaoyiboiri abụọ na ise n’ụzọ e si agbanarị ibute korona  na usoro e si egbochi ya, nke e mere na GoldenTulip Agulu Lake Hotel, na steeti Anambra.   Ọ kọwara na ndị dịbịaoyibo,tinyere ndị ọrụ ahụike ndị ọzọ na-ebute nje korona site n’aka ndị ha na-agwọ masi otu ahụ tụfuo ndụ ha.   Gbasara ihe ọmụmụ ahụ,o kwuru na ndị dịbịaoyibo ahụ dị iri abụọ na ise bụ na mpaghara ise e nwere nasteeti Anambra ka e siri họpụta ha; nke bụ, Onitsha, Awka, Nnewi, Aguata naIhiala. Ọ kọwara na a ga-akụziri ha ihe dịka ha ga-akụziri ndị ọzọ (trainers),na a ga-enwekwa ọgbakọ nkụzi ebe ndị dịbịaoyibo ndị ahụ ga-akụzikwara ndị ọzọ dịotu narị na iri abụọ na ise ihe ha mụtara.   Dọkịnta Onyekwelutoro

WORLD Health Organisation (WHO) adọọla mba Africa aka na ntibanyere ileghara ntụziaka e nyere banyere ọrịa korona anya dịka ọnụọgụ ndị bunje korona na-ala elu n’ike n’ike na mba ahụ. Onyeisi (WHO Regional Director) n’Africa bụ Matshidiso Moetikwuru sị na ọ na-emetụta ha na ọrịa korona ga-arị elu n’Africa dịka ha hụrụ nampaghara ndị ọzọ dị iche iche ebe e leghaara ntụziaka ndị ahụ anya n’egbughịoge.   Ọ kọwara na ihe karịrịmba iri abụọ enweela ọtụtụ ọnọdụ ọhụrụ (new cases) karịa ka ọ dị na mbụ; ebeSouth Africa kacha nweta tinyeziere mba ndị ọzọ dịka Kenya, Madagascar,Nigeria, Zambia na Zimbabwe.   Moeti kwuru naUganda, Seychelles na Mauritus na-anwa oke ha n’igbochi nje ahụ.   WHO kwuru na enweela mmadụ chọrọ iru puku narị naịra asatọ na puku iri iteghete (890,000)n’ihe banyere korona na mba Africa ebe mmadụ puku iri na asatọ (18,000) nwụrụanwụ.

OTU jikọtara ndị ọrụ nọọsụ n’ala anyị bụ NigerianAssociation of Nurses and Midwifery ekwupụtala na ihe karịrị ndị nọọsụ dị narịabụọ n’ọnụọgụ n’ụlọahụike dị iche iche na Federal Capital Territory (FCT)ebuletal korona.   Onyeisi otu ahụngalaba FCT Deborah Yusuf gwara ndịisi otu jikọtara ndị ntakakụkọ n’ala anyịNigeria Union of Journalists, ngalaba FCT bụ ndị bịara n’obi ha (secretariat)n’Abuja maka inye ha onyinye ihe nchekwa maka ọrụ ha, ‘Personnel ProtectiveEquipment’ (PPEs).   Ọ gwara ha sị nan’ime ndị nọọsụ ahụ butere korona na mmadụ iri na abụọ adịla mma ma pụọ n’ụlọnchekwa (isolation centre).   Dịka Yusufu sirikwu, ndị nọọsụ Nigeria nọ n’isi ibuso ọrịa korona agha n’ihi otu ọrụ ha siri dị,nke mere ka ha bụrụ ndị na-enwetakarị ọrịa ahụ n’ime ndị ọrụ ahụike ndị ọzọ.   Ọ kọwara na agha ana-ebuso korona bụ nke onye ọbụla ga-etinye aka na ya iji chụọ ọrịa ọjọọ ahụ ọsọụkwụ eru ala na FCT, Nigeria, Africa na ụwa niile gbaa gburugburu.   Onyeisi ndị NUJ (FCT) Comrade Emmanuel Ogbeche dịka

… Nwoke nwụrụ abalị abụọ ọ gbachara akwụkwọ IHE karịrị mmadụ dị otu narị n’ọnụọgụ ebutela ọrịa korona namba India ka ha gachara agbamakwụkwọ ma tinyekwara akwamozu nwoke ahụ gbara akwụkwọbụ onye e kwuru na ọ na-arịa korona wee gbaa akwụkwọ.   Ndị ọnụ ruru n’okwuna Bihar kwuru sị na ya bụ nwoke gbara afọ iri abụọ na isii enwebela njirimara(symptoms) ọrịa ahụ oge o jiri gbaa akwụkwọ na nsonso a. Ọ nwụrụ ka ọ gacharaabalị abụọ ọ gbara akwụkwọ.   Onyeisi ahụike naPatna bụ isi obodo steeti ahụ, Raj Kishor Chaudhary kwuru sị; “Ka ọ dị ugbu a,mmadụ dị otu narị na iri na otu bụ ndị gara agbamakwụkwọ ma ọ bụ akwamozu ahụebutela korona. A chọpụtala ndị ọzọ ma tinye ha n’ebe nchekwa (isolation).   Ndị dọkịnta amachaghịma ọ bụ nwoke ahụ gbara akwụkwọ mere ihe ndị mmadụ ahụ ji bute ọrịa koronan’ihi na a gbaala ozu ọkụ (cremation) dịka omenala India siri dị, n’emeghịnnyocha.   Chaudhary kwuru naihe dịka mmadụ dị narị anọ gara agbamakwụkwọ ahụ ga-aga n’ebe nchekwa.   Dịka ya bụ nwoke lọtaraụlọ otu iz

ỤLỌỌRỤ ahụ na-ahụ maka ọrịa na-efe ede, bụ ụlọọrụ ‘NigerianCentre for Disease Control, NCDC’ nọrọ na nso-nso a wee gbapee ògigè ebe ahụ aga na-enyocha ịma ndị bu ọrịa nje korona n’ime steeti Anambra.   Ya bụ ogigè nnyochabụ nke a rụrụ n’ụlọ ahụ ike Mahadum Chukwuemeka Odumegwu Ojukwu dị n’Awka bụisi obodo steeti ahụ, ma bụrụkwa nke a gbapere ma nye ikike ịmalite mebennyocha n’ụbọchị Mọnde isimbido izuụka a.   Nkwàdo na ikike ịmaliteọrụ ahụ bụ nke e nwetàra site n’aka ụlọọrụ NCDC, ma bụrụkwa nke e nwetara oge gọọmentisteeti ahụ natachara akụrụngwa dị iche iche e ji arụ ọrụ maka ibuso ọrịa ahụagha.   N’okwu ya banyerenke ahụ, Kọmishọna na-ahụ maka ahụ ike na steeti ahụ, bụ Dọkịta Vincent Okpalamere ka a mara na e jiri akụrụngwa ‘Abbot m2000’ (bụ akụrụngwa nwere ikike imennyocha iri iteghete na anọ otu ùgbòrò) wee kwàdo ya bụ ụlọọrụ ịmalite ọrụ.   Dịka o siri kọwaa,otu n’ime akụrụngwa ahụ ga na-eme nnyòcha ruru narị anọ na asaa n’ime awà iriabụọ na anọ, nke pụtara na ha ise ga na-eme nnyo

N’IJI tụnye soro tụnye ụtụ nke ya ma soro nye aka na mbọ ahụa na-agba imemìlà ọrịa nje korona, otu nwaafọ obodo steeti Anambra bi na mbaUS, ma bụrụkwa onye ma nke ekwe na-akụ na ngalaba ọrụ ahụije, bụ Dọkịta LeoEgbujiobi ebunyela gọọmenti steeti Anmabra akụrụngwa ọrụ ahụ ike ‘BiosafetyLevel 2 Cabinet’ bụ ịgbà, iji kwàdo ilekọta ndị nwere ọrịa ahụ n’ụlọ ahụ ike dịiche iche dị na steeti ahụ.   Akụrụngwa ahụ ike ahụbụ nke ọnụ ego ya dị elu nke ukwuu, ma bụrụkwa nke na-enye aka n’ụzọ pụrụ ichen’ilekọta maọbụ ịgwọ onye butere ọrịa ahụ, ma na-enyekwa aka ichekwaba onye ọrụahụ ike na-elekọta onye bu ọrịa ahụ, ka ya onwe ya wee ghara ibutekxa ya bụ ọrịaọjọọ oge ọ na-enye onye bu ya ọgwụgwọ.   Dịka Kọmishọna na-ahụmaka ahụike na steeti ahụ, bọ Dọkịta Vincent Okpala siri kọwaa, a ga-ebuje ya bụakụrụngwa n’ụlọ ahụ ike ọhaneze dị n’Ọnịtsha, bụ otu n’ime ebe a ga-agape nanso nso a ka ọ bụrụ ebe a ga na-elekọta ma na-agwọ ndị nwere ọrịa ahụ n’imesteeti Anambra.   N’okwu ya nke ya ogeọ na-anabata akụ

ÒTÙ isi ọchịchị obodo Nkpọr a maara dịka ‘Nkpor DevelopmentUnion’ nọrọ na nso-nso a wee kesaara ụfọdụ ndị òtù ha bụ ụmụafọ Nkpọr ọnọdụ dịịrịañaa ihe erimeri dị iche iche, iji mee ka ha ka nwee ihe oriri n’ime oge a ọrịakorona na-enye nsogbu ma na-emekpàkwa ụwa ahụ n’ọtụtụ ụzọ.   Erimeri ahụ e kesàràgụnyèrè àkpà osikapa karịrị narị asaa, ya na nri olilo Semovita, na puku naịrise a tụkwasara n’elu ya, ma bụrụkwa nke ndị dị iche iche si n’ime ógbè iri enwere n’obodo ahụ. Ndị ajadụ na ụfọdụ ndị ọzọ ihe na-esiri ike so na ndị ritaraúrù n’erimeri ahụ e kesàrà. N’okwu ya na mmemme ahụ oge ọ na-ekesàra ha ihe oriri ahụ,onyeisi ọchịchị obodo ahụ, bụ Maazị Innocent Mbagha kọwara na ebumnobi ha jiribute ma kèsàá ihe ahụ bụ iji bèlatara ndị ahụ ritara úrù na ya ihe isi ike dịn’oge a, n’ihi na ọ bụ ihe doro ewu na ọkụkọ anya na ọnọdụ amaghịzị kwụrụ ugbua n’ihi ọrịa korona. O kelere ndị obodo Nkpọr, ma ọnọ n’ụlọ ma ọnọ n’ụzọ ije,maka ịtụkọta ihe oriri na ego ahụ e kesàrà, ma dụọ ha ọdụ ka ha jisie i

NDỊ mmadụ ihe na-esiri ike ruru narị atọ na iri ise n’ọnụọgụgụeritela uru ma keta òkè n’ego nkwàdo dị otu nde naịra na narị puku naịra asaa,bụ nke e kesàrà n’Ekwulọbịa dị n’okpuru ọchịchị Agụata na steeti Anambra, n’ihiọrịa nje korona.   Ego ahụ bụ nke ewètara site n’aka òtù a maara dịka ‘Ekwulobia Urban League, United Kingdom,(EULUK)’ bụ òtù jikọtara ụmụafọ obodo Ekwulọbịa bi na mba UK, iji nyere ndịobodo ahụ bụ ụmụnne ha aka, ma bụrụkwa nke e mere site na njikọ aka ụfọdụ ndị ọzọbụ ndị obodo ahụ ọnọdụ ụmụ mmadụ na-emetụ n’obi.   N’okwu ya oge ọna-enyefè ego ahụ n’aka òtù ọrụ na-ahụ maka ihe e ji akwalite obibi ndụ n’obodoahụ, Eze ọdịnala obodo ahụ, bụ Igwe Emmanuel Onyeneke kèlere ndị dị iche ichesoro kwàdo ọrụ obi ebere ahụ maka icheta ụmụnne ha n’oge ihe isi ike a, ma kpọkukwaziendị ọzọ ka ha bụ ndị aka ji akụ ka ha ñòmie ezi akparamagwa dị etu ahụ.   Ndị dị iche ichesoro keta òkè n’ego ahụ gụnyere ndị di ha maọbụ nwunye ha nwụrụ, ndị agadi, ndịamụtaghị nwa, ụmụaka enweghị nne na nn

N’IJI kwalitekwuo agha ahụ a na-ebu megide ọrịa korona n’imesteeti Anambra, Gọọmenti steeti ahụ amalitela ịchịkọba ọzụzụ na nkuzi ọzọnyegara ndị ọrụ ahụ ike na steeti ahụ, iji kwadobe ha maka ọrụ chere ha n’ihu.   Ọgbakọ nkuzi ahụgá-éwè mkpụrụ ụbọchị anọ bụ nke a chịkọbara site n’aka ụlọọrụ gọọmenti a maaradịka ‘Anambra State Primary Healthcare Development Agency’, ma bụrụkwa nkena-ewere ọnọdụ ugbua n’ime okpuru ọchịchị ime obodo iri abụọ na otu e nwere nasteeti ahụ. Ọ bụkwa ụlọọrụ ‘National Primary Healthcare Development Agency’na-akwàdo ya bụ ọgbakọ nkuzi.   N’okwu ya n’Amawbịa,bụ ebe ọgbakọ nkuzi ahụ na-ewere ọnọdụ n’okpuru ọchịchị ime obodo ‘Awka South’,onyeisi ụlọọrụ ‘Anambra State Primary Healthcare Development Agency’ bụ DọkịtaChioma Ezenyimulu mere ka a mara na ịkọwara ndị mmadụ ihe ha kwesiri ịmabànyere ọrịa nje korona so n’otu ụzọ pụtara ihe a pụrụ isi belata mgbasa ọrịaahụ.   Ọ kọwara na ọ bụ etugọọmenti steeti ahụ siri malitezị ime nnyocha aghara aghara iji mara ndị bu ọrịa

ỤMỤAFỌ obodo Ossomala dị n’okpuru ọchịchị Ọgbaru bi na mbaUSA ekesàarala ndị obodo ahụ akpa osikapa ruru iri abụọ na asatọ n’ọnụọgụgụ,iji belatara ha agụụ na ihe isi ike ndị ọzọ ha nwere ike ịdị na-agabiga n’imeoge ugbua n’ihi ọrịa nje korona.   N’okwu ya na mmemmeikesà erimeri ahụ, bụ nke weere ọnọdụ n’obi eze ọdịnala obodo ahụ, bụ IgweVictor Awogu; onye nyefere ihe ndị ahụ n’aka ndị obodo ahụ (n’aha ndị butereya), bụ Oriakụ Ijeoma Uche kọwara na ọrịa korona a metụtara ma onye ukwu maonye nta n’ụzọ dị iche iche.   Ọ kọwara na ọbụnadịndị ahụ butere ihe erimeri ahụ ka e kesesàára ha ketàkwàra òkè na mmetụta nkeoge ọrịa korona a, n’ihi na ha anaghịzị aga ọrụ ogologo oge niile ahụ gọọmentimba USA tiri iwu onye apụtakwala ezi; kama na o metụrụ ha n’obi inyere ha bụ ụmụnneha aka, bụzị nke mere ha jiri kpebie ikesàrà ha akpa osikapa ahụ.   N’okwu nke ya nammemme ahụ, eze ọdịnala obodo ahụ, bụ Igwe Victor Awogu, nke onye nọchitereanya ya bụ otu onye n’ime ndị ichie ya, bụ Maazị Patrick Chukwu

GỌVANỌ steeti Abia bụ Okezie Ikpeazu ebutela korona. Ka ọ dịugbu a, ọ nọzi na nchekwa (isolation) ma na-anara ọgwụgwọ.   Dịka Kọmishọna na-ahụmaka mgbasaọzi na steeti ahụ John Kalu si kwu, igwe ndị ọrụ ahụike nọ na-aghaike n’anwụ n’ebe ọ nọ.   Kalu kwukwara na Gọvanọahụ agwala osote ya bụ Ude Chukwe ka ọ na-arụ ọrụ n’aha ya n’oge a ọ na-anara ọgwụgwọ.   Dịka o siri kwu, GọvanọIkpeazu adịla na mbụ nye ndị NCDC ọbara ya maka nnyocha, ma gwakwa ndị ọrụ yaka ha mee otu aka ahụ, ma ọbara ya gosipụtara na o bughị nje korona.   Ọ gara n’ihu kwuo sị:“Ụbọchị Tọọzdee ọnwa Juunu dị n’abalị anọ n’afọ a bụ 2020, Gọvanọ hafekwara ọbaraya maka nnyocha ọzọ na laabụ NCDC, o wee bụrụ na o bu korona. N’ihi ya, GọvanọIkpeazụ nọzi maka nchekwa n’usoro NCDC ebe ndị ọrụ ahụike maara ihe ekwe na-akụna-elekọta ya iji hụ na o nwetakwara ahụike.”