Ka Ọ Dị Taa

Igwe Pius Ojonile Omachonu (Ataoja nke abụọ n’Olumbanasa dị n’okpuru ọchịchị Anambra West na steeti Anambra, ma bụrụkwa onye ji ọkwa dịka Odeakwụkwọ Zuzugbe (Secretary General) otu jikọtara ndị eze ọdịnala, Anambra State Traditional Rulers Council akpọọla oku ka ndị Igbo bido n’oge na-asụrụ ụmụ ha Igbo ije mee ka asụsụ Igbo dị ọkpụtọrọkpụ. Igwe Omachonu kwuputara nke a ka onye ntaakụkọ anyị CHINWENDU UZOATU kpọtụụrụ ya n’ụlọ ezumeezu ndị eze ọdịnala nke dị n’obi gọọmenti Anambra, ebe ọ nọrọ gbaa ya ajụjụ ọnụ. Otu a ka o siri ga: KEDỤ ihe ị nwere ikwu banyere etu e si akwalite asụsụ na omenal Igbo na gọọmenti Anambra, dịka ọ dị taa?   Ikwalite asụsụ Igbo dị mkpa. Ọ dị mma ka e tinye aka na ya ka ọ ka mma. Na nzukọ ndị eze ọdịnala anyị na-asụ Igbo nke gosịrị na anyị na-agba mbọ izi ezi ụzọ. Ebe ọbụla ndị Igbo zukọrọ sị sụba Igbo, ọ kachasị ụmụaka maka na ọ bụrụ na ebidoghị n’oge sụbara ha Igbo, ha agaghị aghọtacha ya. Igbo bụ asụsụ mbụ nwatakịrị bụ onye Igbo kwesịrị ịsụ. N’ụzọ dị otu a

NKPỌKỊTỊ bụ ọpụrụ iche dị n’egwu e nwere n’Igbo. E hibere yan’ala Umunze nke dị n’okpuru ọchịchị Orumba South (ochie Aguata) n’afọ 1959. Ọbụ odogwu nwoke, Chief Festus Okoli lagoro mmụọ, onye e ji Ojimgba mara(1927-2009), hibere ya.   Nkpọkịtị Umunze (NkpọkịtịUnique Cultural Dance Group) dịka ndị mmadụ na-akpọ otu egwu ahụ na-eji ụzọ dịiche iche (styles) nke gụnyere irigo n’elu onwe ha wee na-eme ndị na-elele haobi ụtọ. N’ikwu eziokwu, ọ gbara ụwa gharịị etu ha si agba egwu.   Ha gara asọmpi dịiche iche n’ala anyị bụ Nigeria ma turu ugo lọta. N’afọ 1970, dịka steeti niilegbakọtara ka a ṅụrịa maka agha a kwụsịrị; ha gbara ndị nke mbụ wee turu ugoburu ihe onyinye ha laa.   Otu ahụ ka ha si agaasọmpi ma na-agba ndị nke mbụ oge niile.N’ihi ya, gọọmenti Anambra steeti ochiehọọrọ ha dịka egwu steeti ji aga asọmpi egwu ọdịnala.   Dịka ha na-aga n’ihuna-eturu ugo n’ike n’ike n’asọmpi ala anyị, Gọọmenti Etiti kpọrọ ha gaa mba ụwa.Ya mere, n’afọ 1978 ha gara asọmpi na Wernbley England ma merie e

NWA amadi ahụ jibụrụ ọkwa dịka ọka ikpe steeti Abambra, bụ ọka ikpe Peter Umeadị abanyela otu ndọrọ-ndọrọ ‘All Progressive Grand Alliance’ (APGA). Nke a bụ nke mere ụbọchị Wednezdee, ka ọ gachaara ihe dịka otu izu ụka ya bụ nwa amadi jiri laa ezumike nka n’ọrụ ya dịka onye ọrụ iwu. N’okwu ya na mmemme ịbanye na ya bụ otu ndọrọ-ndọrọ, maazị Umeadị mere ka a mara na ebumnobi ya jiri banye igwù okwe ndọrọ-ndọrọ ọchịchị bụ ka o soro tụnyekwa ụtụ nke ya n’ịkwàkite mmepe obodo na ezi ọchịchị na steeti Anambra na n’ala Nigeria n’izugbe. O kwukwara na otu n’ime ihe o jiri bànye otu ndọrọ-ndọrọ APGA bụ na ọ hụtara ya dịka otu ndọrọ ndọrọ maara nke ekwe na-akụ, tinyekwuoro na ọ ga-enye ya ohere inyere gọvanọ Obianọ aka n’ọrụ ọma dị iche iche o ji na steeti Anambra. O mere ka a mara na ọ bụrụ na mmadụ were maka na ọ lara ezumike nka wee rahụbazie ụra, ụbụrụ onye ahụ alabakwuo ezumike nka; ma kwuo na ọ bụ ya mere o ji sị mba, na ya agaghị anọ rahụba ụra, ebe ya ka nwere ọtụtụ ihe n’ime ya nakwa ọn

NA nkwadobe ya maka ịchịkọbà ntụliaka ghe anya oghe na nhọpụta ahụ a ga-eme ụbọchị Satọdee, ụlọ ọrụ ahụ na-ahụ maka nchịkọba nhọpụta ọchịchị n’ala Nigeria, bụ ‘Independent Electoral Commission’ (INEC), ngalaba ya nke steeti Anambra ekesaala ma busàsịa ihe dị iche iche a ga-eji wee tụọ ya bụ akwụkwọ. Ya bụ nkesà akụrụngwa na ihe ndị ọzọ bụ nke weere ọnọdụ ụbọchị Wednesday n’ụlọ ọba ego ala anyị dị n’Awka, bụ isi obodo steeti ahụ, ebe e siri wee busaa ha n’okpuru ọchịchị niile e nwere na ya bụ steeti. N’ajụjụ ọnụ ndị nta akụkọ gbàrà ya banyere nke ahụ, onyeisi ụlọ INEC na steeti Anambra, bụ Dọkịta Nkwachukwu Ọrjị mere ka a mara na ihe e ji ekesà ma na-ebusa ya n’oge bụ ka e wee hụ na ya bụ akụrụngwa na ihe ndị ahụ niile ruchara ebe a ga-eji ha wee rụọ ọrụ n’oge ma zùkwa òkè, n’ihi na a ga-anọkwa ebe ahụ e bùgara ha wee wepùta ogè nyòchagharị ha niile ọzọ, iji hụ na o nweghị nke ọbụla na-eri mperi, ma ọ bụ na-enwe nsògbu tupu ụbọchị ahụ a ga-eme nhọpụta. Ọ sị na ọ bụ ụbọchị Satọdee ahụ a

DỊKA ya bụ mmiri zochaara ma gbachaa n’ala Nigeria n’ebe o metụtàra nhọpụta ọchịchị onyeisi ala na nke ndị ụlọ omebe iwu etiti ala anyị, bụ nke weere ọnọdụ ụbọchị Satọdee, onyeisi ala bụ Maazị Muhammadụ Buharị nke otu ndọrọ-ndọrọ All Progressive Grand Alliance (APC) eturula ùgò ịchị nke ugboro abụọ ya dịka onyeisi ala. Nke a bụ nke e mere ka a mara site n’ọnụ onyeisi oche òtù ahụ na-ahụ maka nchịkọba nhọpụta ọchịchị n’ala anyị, bụ ụlọ ọrụ Independent National Electoral Commission (INEC), ọkammụta Yakubu Mahmood, n’okwu ya n’Abụja, dịka ọ kpọpụtara mpụtara ikpe azụ nke nhọpụta ahụ ụbọchị Wednesday. Ọkammụta Mahmood mere ka a mara na onyeisi ala Buharị nwètara mmeri ahụ site n’inweta ntụli aka dị ndè iri na ise, otu narị puku na iri iteghete na otù, narị asatọ na iri anọ na asaa, (15,191,847) n’ime ntụli aka niile e nwetara na nhọpụta ahụ, nke dị ndè iri abụọ na asaa, narị puku atọ na iri abụọ na anọ, narị ire na iri asatọ na atọ (27,324,583), ebe nwa amadi ahụ jiri aha otu ndọrọ-ndọrọ ọ

REV Fr. Emmanuel Chibuzo Obimma onye nke e jiri Ebube Mụọnsọ wee mara bụ ‘Spiritual Director, Holy Ghost Adoration Ministry,’ Uke na steeti Anambra akwaana arịrị maka ọnọdụ ala anyị bụ Nigeria mgbe ọ na-arutu aka n’ahụhụ ndị ala anyị na-ata n’oge ugbua. N’okwu ya mgbe ọ na-agwa ndị mmadụ okwu n’ebe a na-ekpe ekpere ‘Adoration Ground’, Uke ka Fr. Ebube Mụọnsọ nọ wee kwuo na ọ bụ mpụtara akwụkwọ nhọpụta ọchịchị a ga-eme na Satọdee ga-akọwapụta ọnọdụ Nigeria n’ọdinihu. Ọ kọwara ya bụ nhọpụta dịka: “oge ngbanwe iji wube Nigera ọhụrụ.” Ọ kpọkuru ndị Nigeria nile ka ha sonyere ngbanwe a site n’ịpụta n’igwe tụọ akwụkwọ na Satọdee iji kwado ezi ọchịchị ma hazie ọnọdụ maka ụmụ ha tinyere ndị a ka ga-amụ n’ọdịnihu.    

Izunna Okafor   DỊKA nhọpụta izugbe nke ahọ 2018 n’ala Nigeria na-akpụdobe nso, isi ọchịchị otu ndọrọ ndọrọ ‘All Progressive Grand Alliance’ (APGA) emeela ka a mara na ha ga-eweputa onye ga-eji aha otu ndọrọ ndọrọ ahụ wee zọọ ọkwa onyeisi ala. Isi ọchịchị otu a mere ka a mara nke a n’ọgbakọ pụrụ iche ha nwere n’Awka bụ isi obodo steeti Anambra, ma sịkwa na onye nke ga-azọ ọkwa onyeisi ala ga-esite mpaghara mgbago ugwu ala anyị, ebe osote ya ga-esite mpaghara ndịda-ọwụwa anyanwụ. Dịka ozi na nkwekọrịta e mere na mmemme ahụ siri kwuo, a nọrọ na ya bụ mmemme wee kpaa banyere ọdịnihu na ọdịmma nke otu ndọrọ ndọrọ ahụ, tụọ aro pụrụ iche maka nhọpụta izugbe na-abịa abịa nakwa nhọrọ na ihe ndị ọzọ cheere ha n’ihu. N’okwu ọ gwara ndị nta akụkọ ka ọgbakọ ahụ gachara, ode akwụkwkọ isi ọchịchị otu ahụ, bụ Alhaji Sani Shinkafi mere ka a mara na ọ bụ ka ha tụlechaara ọtụtụ ihe banyere nhọpụta izugbe ahụ ka ha jiri wee kpebie na ọ ga-amagbu onwe ya ma ha weputa mmadu abụọ sitere mpaghara mgbago ugwu

Izunna Okafor   ONYE ndu ụlọ ụka Living Faith Church n’ụwa gbaa gburu gburu, bụ Bishọọpụ David Oyedepo akpọkuola onyeisi ala anyị bụ Mụhammadụ Buharị ma rịọ ya doo doo doo ka o gazie zuo ike gwụrụ ya agwụ site n’ịgba a rụkwaghị m n’ọkwa ya dịka onyeisi ala, n’ihi idà mbà ya n’ọrụ.   Maazị Oyedepọ kpọrọ oku a ụbọchị ụka gara aga n’ozi ọma ya n’Ọta, nke steeti Ogun, bụkwazị nke mere ka o soro n’otu n’ime ọtụtụ ndị isi ụka dị iche iche gwagoro ya bụ onyeisi Buharị ka ọ gbaa a rụkwaghị m ma were nwayọ ga zuo ike gwụrụ ya agwụ.   Na ya bụ okwuchukwu, ọ gwara ndị ụka ya na ọ bụ eziokwu bụ na o nweghị otu ndọrọ ndọrọ ọbụla ọ nọ na ya, mana ya agaghị adị ndụ gbachị nkịtị banyere otu ndị Fụlani na-achị ehi si egbusi ụmụ mmadụ aka ha dị ọcha na mpaghara ebe dị iche iche n’ala anyị. Ọ jụrụ ajụjụ banyere ihe o jiri bụrụ naanị na mpaghara ebe ndị otu Christi jupụtara ka ihe ahụ na-eme, na ihe mere na o nwebeghị otu onye n’ime ndị Fụlani ahụ a nwụchikọgoro ma ọ bụ kpụpụ ya ụlọ ikpe, na-agbanyeghị ọt

Izunna Okafor   ỌÑỤ dara nnọọ n’Okpoko nke dị n’okpuru ọchịchị Ọgbaru nke steeti Anambra dịka ndị obodo ahụ nupụtara n’ìgwè wee họpụta ndị ndu ọhụụ, bụkwazị nke mere ka nsogbu ahụ gbagoro ahọ iri na otu n’obodo ahụ banyere ịzọ ọkwa onye ndu, bịa n’isi njedobe. Nhọpụta ahụ dara ụdà bụ nke weere ọnọdụ n’ihi nkabì ikpe nke otu ụlọ ikpe mere na ntụzi aka ha nyere n’ụbọchị abụọ nke ọnwa a, bụ nke kwadoro akwụkwọ iwu na-achị obodo ahụ, bụ nke e guzobere n’ahọ 1994, dịka e siri degharịa ya, bụkwazị nke ụlọ ikpe ahụ gbakwasara ụkwụ na ya wee nye ntụzi aka ka e mee nhọpụta ahụ. Nke ahụ bụzị nke e lekwasịrị anya wee guzobe otu chịkọbara ya bụ nhọpụta, n’okpuru nleru anya nke ministịrị steeti ahụ na-ahụ maka ihe gbasaara okpuru ọchịchị, ichi echichi na ọchịchị ime ime obodo. A nọrọ n’ịtụ akwụkwọ ahụ wee họpụta ndị ndu ọhụụ ga-eji ọkwa dị iche iche n’ọchịchị obodo ahụ, nke gụnyere Maazị Francisi Enemụọ (onyeisi), Maazị Raphael Agụ (Ode akwụkwọ), tinyere ọtụtụ ndị ọzọ a họpụtara n’ọkwa dị iche iche